Hættumerkingar efnavara

Merkingaratriði

Hvernig nota ég þetta?

Skoðaðu hættusetningar og varnaðarsetningar og hakaðu við þær sem þú vilt nota. Komdu svo aftur hingað til að sjá samsettan texta þeirra setninga sem þú hefur valið auk viðvörunarorðs og mögulegra hættumerkja.

Valdar hættu- og varnaðarsetningar

Viðvörurnarorðin „Hætta“ og „Varúð“ eru aldrei notuð saman, en það er háð flokkun blöndunnar hvort orðið á við. Skoðið leiðbeiningar með viðeigandi hættusetningum.

Að minnsta kosti einni hættusetningu sem þú hefur valið fylgja sérstakar leiðbeiningar. Setningar sem krefjast athygli eru merktar með appelsínugulum bakgrunni. Smelltu á númer þeirra efst á þessari síðu til að sjá frekari leiðbeiningar.

Þú hefur valið að minnsta kosti eina varnaðarsetningu sem krefst þess að hún sé aðlöguð að aðstæðum hverju sinni. Setningar sem krefjast athygli eru merktar með appelsínugulum bakgrunni. Smelltu á númer þeirra efst á þessari síðu til að sjá frekari leiðbeiningar.

Ekki er víst að öll hættumerki sem birtast hér eigi við efnið/blönduna sem þú ert að vinna með. Sjá nánar undir hættumerki í valmyndinni að ofan.

Hreinsa/byrja uppá nýttVelja texta hættusetningaVelja texta varnaðarsetninga

Hættumerki

Hættumerkin sem notuð eru til að merkja hættuleg efni og efnablöndur eru níu talsins og bera heiti sem samsett eru úr stöfunum GHS (stendur fyrir Global Harmonized System) og númeri frá 01 til 09:

GHS01

GHS02

GHS03

GHS04

GHS05

GHS06

GHS07

GHS08

GHS09

Athugið að hættumerkin eins og þau birtast í þessu verkfæri eru í lítilli upplausn, en merkin má nálgast í meiri upplausn, sem hentar til prentunar, á heimasíðu UNECE - Efnahagsnefndar Sameinuðu þjóðanna fyrir Evrópu. Sjá HÉR.

Forgangsröðun hættumerkja

Í ákveðnum tilfellum, þegar flokkun efnis eða efnablöndu leiðir til þess að mörg hættumerki geta átt við, getur notkun hluta merkjanna verið valkvæð eða jafnvel óþörf. Hér að neðan eru þessi tilfelli útlistuð stuttlega. Nánar má lesa um notkun hættumerkja í reglugerðum sem innleiddar eru í reglugerð um flokkun og merkingu. Neðangreindar reglur um forgangsröðun er að finna í 26. gr. reglugerðar (EB) nr. 1272/2008, með áorðnum breytingum.

Ef hættumerkið GHS01 á við er notkun merkjanna GHS02 og GHS03 valkvæð nema í tilvikum þegar skylda er að nota fleiri en eitt af þessum hættumerkjum.
Ef hættumerkið GHS06 á við skal ekki birta hættumerkið GHS07.
Ef hættumerkið GHS05 á við skal ekki birta hættumerkið GHS07 fyrir húð- eða augnertingu.
Ef hættumerkið GHS08 á við um næmingu öndunarfæra skal ekki birta hættumerkið GHS07 fyrir húðnæmingu eða húð- eða augnertingu.
Ef hættumerkið GHS02 eða hættumerkið GHS06 eiga við skal notkun merkisins GSH04 vera valkvæð.
Ef flokkun efnis eða blöndu myndi leiða til þess að setja þyrfti fleiri en eitt hættumerki fyrir sama hættuflokk á merkimiðann skal hættumerkið, sem svarar til hættuundirflokksins fyrir alvarlegustu hættuna í viðkomandi hættuflokki, vera á merkimiðanum.

Stærð hættumerkja (og merkimiða)

Í reglugerð eru skýrar kröfur um lágmarksstærðir hættumerkja sem miðast við stærð umbúðanna. Að sama skapi er gerð krafa um að merkimiðinn fyrir þær upplýsingar sem krafist er í 17. gr. reglugerðar (EB) nr. 1272/2008 sé af ákveðinni lágmarksstærð. Nánari upplýsingar um þessar kröfur er að finna í töflunni hér að neðan.

Kröfur um lágmarksstærð merkimiða og hættumerkja. Þessar upplýsingar eru teknar úr töflu 1.3 í I. viðauka reglugerðar (EB) nr. 1272/2008.
Rúmmál umbúðanna	Stærð merkimiðans (í mm)	Stærð hvers hættumerkis (í mm)
ekki umfram 3 lítra	a.m.k. 52 × 74, ef unnt er	ekki minna en 10 × 10 a.m.k. 16 × 16, ef unnt er
meira en 3 lítrar en ekki meira en 50 lítrar	a.m.k. 74 × 105	a.m.k. 23 × 23
meira en 50 lítrar en ekki meira en 500 lítrar	a.m.k. 105 × 148	a.m.k. 32 × 32
meira en 500 lítrar	a.m.k. 148 × 210	a.m.k. 46 × 46

Hættuflokkar

Kóðar hættuflokka og -undirflokka. Taflan sýnir kóða fyrir mögulegar hættuflokkanir efna á íslensku og ensku.

Nafn hættuflokks
(enskt nafn hættuflokks)

Kóði fyrir hættuflokk og -undirflokk

Íslenska

Enska

Sprengiefni
(Explosive)

Óstöð. spreng.

Unst. Expl.

Spreng. 1.1

Expl. 1.1

Spreng. 1.2

Expl. 1.2

Spreng. 1.3

Expl. 1.3

Spreng. 1.4

Expl. 1.4

Spreng. 1.5

Expl. 1.5

Spreng. 1.6

Expl. 1.6

Eldfim lofttegund
(Flammable gas)

Eldf. loftt. 1

Flam. Gas 1

Eldf. loftt. 2

Flam. Gas 2

Efnafr. óstöð. loftt. A

Chem. Unst. Gas A

Efnafr. óstöð. loftt. B

Chem. Unst. Gas B

Úðaefni
(Aerosol)

Úðaefni 1

Aerosol 1

Úðaefni 2

Aerosol 2

Úðaefni 3

Aerosol 3

Eldmyndandi (oxandi) lofttegund
(Oxidising gas)

Eldmynd. loftt. 1

Ox. Gas 1

Lofttegundir undir þrýstingi *
(Gases under pressure)

Loftt. u. þrýst.

Press. Gas

Eldfimur vökvi
(Flammable liquid)

Eldf. vökvi 1

Flam. Liq. 1

Eldf. vökvi 2

Flam. Liq. 2

Eldf. vökvi 3

Flam. Liq. 3

Elfimt, fast efni
(Flammable solid)

Eldf. fast efni 1

Flam. Sol. 1

Eldf. fast efni 2

Flam. Sol. 2

Sjálfhvarfgjarnt efni eða blanda
(Self-reactive substance or mixture)

Sjálfhvarf. A

Self-react. A

Sjálfhvarf. B

Self-react. B

Sjálfhvarf. C&D

Self-react. C&D

Sjálfhvarf. E&F

Self-react. E&F

Sjálfhvarf. G

Self-react. G

Loftkveikjandi vökvi
(Pyrophoric liquid)

Loftkv. vökvi 1

Pyr. Liq. 1

Loftkveikjandi, fast efni
(Pyrophoric solid)

Loftkv. fast efni 1

Pyr. Sol. 1

Sjálfhitandi efni eða blanda
(Self-heating substance or mixture)

Sjálfhit. 1

Self-heat. 1

Sjálfhit. 2

Self-heat. 2

Efni eða blanda sem gefur frá sér eldfimar lofttegundir við snertingu við vatn
(Substance or mixture which in contact with water emits flammable gas)

Vatnshvarf. 1

Water-react. 1

Vatnshvarf. 2

Water-react. 2

Vatnshvarf. 3

Water-react. 3

Eldmyndandi vökvi
(Oxidising liquid)

Eldmynd. vökvi 1

Ox. Liq. 1

Eldmynd. vökvi 2

Ox. Liq. 2

Eldmynd. vökvi 3

Ox. Liq. 3

Eldmyndandi, fast efni
(Oxidising solid)

Eldmynd. fast efni 1

Ox. Sol. 1

Eldmynd. fast efni 2

Ox. Sol. 2

Eldmynd. fast efni 3

Ox. Sol. 3

Lífrænt peroxíð
(Organic peroxide)

Lífr. perox. A

Org. Perox. A

Lífr. perox. B

Org. Perox. B

Lífr. perox. C&D

Org. Perox. C&D

Lífr. perox. E&F

Org. Perox. E&F

Lífr. perox. G

Org. Perox. G

Efni eða blanda sem ætir málma
(Substance or mixture corrosive to metals)

Málmæt. 1

Met. Corr. 1

Bráð eiturhrif
(Acute toxicity)

Bráð eit. 1

Acute Tox. 1

Bráð eit. 2

Acute Tox. 2

Bráð eit. 3

Acute Tox. 3

Bráð eit. 4

Acute Tox. 4

Húðæting/húðerting
(Skin corrosion/irritation)

Húðæt. 1

Skin Corr. 1

Húðæt. 1A

Skin Corr. 1A

Húðæt. 1B

Skin Corr. 1B

Húðæt. 1C

Skin Corr. 1C

Húðert. 2

Skin Irrit. 2

Alvarlegur augnskaði/augnerting
(Serious eye damage/eye irritation)

Augnskað. 1

Eye Dam. 1

Augnert. 2

Eye Irrit. 2

Næming öndunarfæra/húðar
(Respiratory/skin sensitization)

Næm. öndunarf. 1, 1A, 1B

Resp. Sens. 1, 1A, 1B

Húðnæm. 1, 1A, 1B

Skin Sens. 1, 1A, 1B

Stökkbreytandi áhrif á kímfrumur
(Germ cell mutagenicity)

Stökkbr. 1A

Muta. 1A

Stökkbr. 1B

Muta. 1B

Stökkbr. 2

Muta. 2

Krabbameinsvaldandi áhrif
(Carcinogenicity)

Krabb. 1A

Carc. 1A

Krabb. 1B

Carc. 1B

Krabb. 2

Carc. 2

Eiturhrif á æxlun
(Reproductive toxicity)

Eit. á æxlun 1A

Repr. 1A

Eit. á æxlun 1B

Repr. 1B

Eit. á æxlun 2

Repr. 2

Áhr. á/með mjólk

Lact.

Sértæk eiturhrif á marklíffæri - váhrif í eitt skipti
(Specific target organ toxicity — single exposure)

SEM-VES 1

STOT SE 1

SEM-VES 2

STOT SE 2

SEM-VES 3

STOT SE 3

Sértæk eiturhrif á marklíffæri - endurtekin váhrif
(Specific target organ toxicity — repeated exposure)

SEM-EV 1

STOT RE 1

SEM-EV 2

STOT RE 2

Hætta við ásvelgingu
(Aspiration hazard)

Eit. v. ásvelg. 1

Asp. Tox. 1

Hættulegt fyrir vatnsumhverfi
(Hazardous to the aquatic environment)

Bráð eit. á vatn 1

Aquatic Acute 1

Langv. eit. á vatn 1

Aquatic Chronic 1

Langv. eit. á vatn 2

Aquatic Chronic 2

Langv. eit. á vatn 3

Aquatic Chronic 3

Langv. eit. á vatn 4

Aquatic Chronic 4

Hættulegt ósonlaginu
(Hazardous for the ozone layer)

Óson 1

Ozone 1

* Þegar lofttegundir eru settar á markað þurfa þær að vera flokkaðar sem „lofttegundir undir þrýstingi“ og í einn fjögurra hópa eins og hér segir:

Undirhópur	Íslenskur kóði	Enskur kóði
Þjöppuð lofttegund	Loftt. u. þrýst. (þjöpp.)	Press. Gas (Comp.)
Fljótandi lofttegund	Loftt. u. þrýst. (fljót.)	Press. Gas (Liq.)
Kæld, fljótandi lofttegund	Loftt. u. þrýst. (kæld fljót.)	Press. Gas (Ref. Liq.)
Uppleyst lofttegund	Loftt. u. þrýst. (uppl.)	Press. Gas (Diss.)

Hópurinn ræðst af því eðlisástandi sem lofttegundin er í við pökkun og ákvarðast því val á hópi í hverju einstöku tilviki.

Um verkfærið - lesið þetta fyrst!

Þessi síða var útbúin af teymi efnamála hjá Umhverfisstofnun og er hugsuð sem verkfæri til að auðvelda þeim sem vinna við gerð umbúðamerkinga skv. reglugerð nr. 415/2014 um flokkun, merkingu og umbúðir efna og efnablanda að fletta upp stöðluðum texta hættu- og varnaðarsetninga.

Til frekara hagræðis býður verkfærið líka uppá að haka við þær setningar sem nota skal í tiltekna merkingu og sækja texta þeirra allra á sama tíma undir merkingaratriði. Þar fást einnig upplýsingar um viðvörunarorð (e. signal word) og hugsanleg hættumerki. Sjá nánari leiðbeiningar hér að neðan.

Mikilvægt er að gera sér grein fyrir eftirfarandi:

Birgir er í öllum tilfellum ábyrgur fyrir merkingum þeirra vara sem hann setur á markað, hvort sem hann notaðist við þetta eða önnur hjálpartæki við að útbúa téðar merkingar.
Ef misræmi er milli þeirra upplýsinga sem hér koma fram og þess sem fram kemur í reglugerð nr. 415/2014 eða gerðum sem hún innleiðir, gildir texti viðkomandi reglugerðar.
Þetta hjálpartæki kemur ekki í stað þekkingar á reglum um merkingar hættulegra efna. Lesið ykkur til um flokkun og merkingu hættulegra efna á vef Umhverfisstofnunar.

Hvernig nota ég verkfærið?

Hættu- og varnaðarsetningar mynda miðpunkt verkfærisins og einfaldasta notkun þess er að fletta upp stöðluðum texta slíkra setninga. Til þess er smellt á hættusetningar eða varnaðarsetningar í valmyndinni að ofan.

Leiðbeiningar um hvernig nota má einstaka hluta verkfærisins er að finna í grænum upplýsingareitum eins og þeim hér að neðan. Smelltu á slíkan reit til að sjá hvaða upplýsingar hann geymir og aftur til að loka honum.

Hvernig nota ég þetta?

Í svona upplýsingareit finnur þú leiðbeiningar undir hverjum flipa. Smelltu aftur til að loka upplýsingareitnum.

Sækja margar setningar í einu

Til að hlaða saman upplýsingum fyrir merkingu efnis eða efnablöndu er hægt að haka við þær hættu- og varnaðarsetningar sem eiga við efnið/blönduna. Þegar allar viðeigandi setningar hafa verið valdar má finna samantekinn texta setninganna undir merkingaratriði. Þar birtast líka upplýsingar um viðvörunarorð tilheyrandi völdum hættusetningum og hættumerki sem gætu átt við.

Hafðu alltaf í huga að:

Nokkrar hættusetningar og margar varnaðarsetningar krefjast þess að í þær sé bætt upplýsingum frá þeim sem gerir merkinguna eða að orðum sem ekki eiga við sé eytt. Skoðið vel leiðbeiningar með hverri setningu.
Ekki er víst að öll hættumerkin sem talin eru upp eigi við efnið/blönduna. Meðal annars þarf að hafa í huga reglur um forgangsröðun hættumerkja (sjá meðal annars hættumerki í valmyndinni að ofan).

Gangi þér vel að merkja rétt!

Tæknilegar kröfur

Virkni síðunnar er háð því að kveikt sé á Javascript í vafranum. Ef þú sérð ekki stóra, rauða villumeldingu efst á þessari síðu ættu stillingarnar þínar að vera í lagi.

Verkfærið ætti að virka í flestum nútíma vöfrum og virkni hefur verið sannreynd í nýlegum útgáfum af Chrome, Edge, Firefox, Internet Explorer og Safari. Ef verkfærið virkar ekki í vafranum sem þú ert að nota gætirðu prófað að nota einn af framangreindum.

Hættuflokkar. Taflan sýnir þá hættuflokka sem þessi hættusetning getur átt við, auk viðeigandi viðvörunarorðs og hættumerkis, séu þau fyrir hendi. Heildarlista yfir flokkunarkóða er að finna undir flipanum hættuflokkar.
Kóði flokkunar	Viðvörunarorð	Hættumerki
Óstöð. spreng. (Unst. Expl.)	Hætta	GHS01

Hættuflokkar. Taflan sýnir þá hættuflokka sem þessi hættusetning getur átt við, auk viðeigandi viðvörunarorðs og hættumerkis, séu þau fyrir hendi. Heildarlista yfir flokkunarkóða er að finna undir flipanum hættuflokkar.
Kóði flokkunar	Viðvörunarorð	Hættumerki
Spreng. 1.1 (Expl. 1.1)	Hætta	GHS01

Hættuflokkar. Taflan sýnir þá hættuflokka sem þessi hættusetning getur átt við, auk viðeigandi viðvörunarorðs og hættumerkis, séu þau fyrir hendi. Heildarlista yfir flokkunarkóða er að finna undir flipanum hættuflokkar.
Kóði flokkunar	Viðvörunarorð	Hættumerki
Spreng. 1.2 (Expl. 1.2)	Hætta	GHS01

Hættuflokkar. Taflan sýnir þá hættuflokka sem þessi hættusetning getur átt við, auk viðeigandi viðvörunarorðs og hættumerkis, séu þau fyrir hendi. Heildarlista yfir flokkunarkóða er að finna undir flipanum hættuflokkar.
Kóði flokkunar	Viðvörunarorð	Hættumerki
Spreng. 1.3 (Expl. 1.3)	Hætta	GHS01

Hættuflokkar. Taflan sýnir þá hættuflokka sem þessi hættusetning getur átt við, auk viðeigandi viðvörunarorðs og hættumerkis, séu þau fyrir hendi. Heildarlista yfir flokkunarkóða er að finna undir flipanum hættuflokkar.
Kóði flokkunar	Viðvörunarorð	Hættumerki
Spreng. 1.4 (Expl. 1.4)	Varúð	GHS01